COĞRAFİ TERİMLER SÖZLÜĞÜ
-A-
- A HORİZONU : Toprağın en üst kısmındaki kattır.Organik maddeler bolca bu katta yer alır.Tarım faaliyetlerinin yapıldığı kattır.
- ABİSAL BÖLGE : Denizlerin,okyanusların 2 km'den derin ve ışık görmeyen yerleridir.
- ABLASYON : Buzul alanlarında erime,buharlaşma sonucunda meydana gelen kütle kaybının olduğu kar sınırının altında kalan alandır.
- AÇIK HAVA : Gökyüzünün bulutsuz ve güneşli olma durumu.
- AÇIK HAVA : Sularını deniz ve okyanuslara ulaştırabilen havzalara verilen isimdir.
- ADA : Dört tarafı sularla çevrili kara parçasıdır.
- ADACIK: Adanın küçüğüne verilen addır.
- ADATEPE : Çoğunlukla tropikal alanlarda görülen,aşınmadan dolayı oluşan tepedir.
- ADYABATİK : Sıcaklığın sürekli olarak değişmesi,sabit olmama durumu.
- AEROLOJİ : Atmosferin üst katmanlarını ve havayı inceleyen bilim dalıdır.
- AFEL : Dünya'nın Güneş'e en uzak olduğu konuma verilen addır.
- AĞAÇ SINIRI : Ağacın enlem ve bakıya göre ulaşabileceği,büyümesinin durduğu ağaç yetişmeyen bölgedir.
- AĞAÇLANDIRMA : Ormanların tahrip edilmesi sonucunda insan eliyle yeniden ağaç dikilmesi,yapılandırma işlemidir.
- AĞAÇSIL : Ağaç ile ilgili olan.
- AĞIL : Çoğunlukla yerleşim yerlerinden uzakta kurulan,koyun,keçilerin barındığı üstü açık,çevresi çitlerle çevrili olan yerdir.
- AGRONOMİ : Bitkileri kullanarak gıda,yakıt vs... kullanılmasını sağlayan teknolojidir.
- AHIR : Evcil,büyükbaş hayvanların barındırıldığı kapalı alana verilen addır.
- AHIR HAYVANCILIĞI : Kapalı alanlarda hayvanlara bakılarak soylarını iyileştirme faaliyetleridir.
- AKAÇLAMA : Toprağın verimli olması için yapılan,yer altı sularını düzenleme işidir.
- AKAÇLAMA HAVZASI : Akarsu sularının toplandığı,boşaltıldığı havzalardır.
- AKARSU : Belirli bir yatak içerisinde,yer altı ve yeryüzünde,eğim boyunca sürekli ya da belirli bir zamanda akan sudur.
- AKARSU AKIMI : Akarsuların herhangi bir yerindenbirim zamanda geçen su miktarıdır.
- AKARSU AŞINDIRMASI : Akarsuların yataklarını topladıkları maddeler ile aşındırmasıdır.
- AKARSU-BİRİKİNTİ OVASI : Akarsuların getirdiği katı madellerin yığılmasıyla oluşan ovalardır.Bu ovalar verimli ovalardır.
- AKARSU-BUZUL ŞEKİLLERİ : Buzulların erimesinden doğan ve bu şekilde ortaya çıkan akarsu sularının biriktirme sonucunda oluşturduğu şekillerdir.
- AKARSU HAVZASI : Akarsuların sularını topladığı alanlardır.
- AKARSU YATAĞI : Akarsuların aktığı yerdir.
- AKARSU ÇIĞIRI : Akarsuyun kaynağı ile denize döküldüğü ağzı arasındaki bölümdür.
- AKARSU REJİMİ : Akarsuların yıl içerisinde akışında meydana gelen değişmelerdir.
- AKDENİZ : Atlas okyanusuna bağlı olan,Türkiye'nin güneyinde yer alan bir denizdir.
- AKDENİZ BİTKİ ÖRTÜSÜ : Akdeniz iklimine bağlı,yaz kuraklığına bağlı dayanıklı bitkilerin oluşturduğu bitki örtüsüdür.
- AKDENİZ İKLİMİ : Kışları ılık ve yağışlı,yazları sıcak ve kurak olan iklim tipidir.
- AKİFER : İçerisinde suyun birikip aktığı geçirgen özelliğinde olan oluşumdur.
- ALACAKARANLIK : Gün doğumu ve gün batımı ile gün kararması arasındaki zamandır.
- ALÇI TAŞI : Suda kolayca çözülebilen kimyasal tortul kayaçtır.
- ALİZE RÜZGARLARI : 30 Kuzey 30 Güney paralelleri çevresindeki yüksek basınç kuşaklarından ekvatora doğru esen rüzgarlardır.
- ALPİN ÇAYIRLAR : Yüksek dağlık alanlarda görülen çayırlıklardır.
- ALÜVYAL : Akarsuların taşıyıp,biriktirdiği maddelere verilen addır.
- ALÜVYAL SET GÖLLERİ : Alüvyaller ile akarsuyun önünün kapanması sonucunda meydana gelen göllerdir.
- ANAKAYA : Sabit,kayalar,taşlar,tabakalar...
- ANA YÖN : Doğu,batı,kuzey,güney yönlerinden her birine verilen addır.
- ANTİKLİNAL : Kıvrımlı yapıların üst kısmında bulunan tabakadır.
- ANTİSİKLON : Yüksek basınç
- ANTROPOJEN BOZKIR : İnsanlar tarafından ormanların tahrip edilmesi sonucunda meydana gelen bozkırlardır.
- ARAZİ : Kara üstündeki toprak parçası. (Karstik,volkanik,tarım,orman...)
- ART BÖLGE : Bir limanın etki alanına giren yer.
- ARTEZYEN : Geçirimli tabaka içeresinde biriken kuyu suyudur.
- AŞIRI OTLATMA : Otların büyümesini engelleyecek derecede hayvanlara ot yedirilmesi.
- ASPİR : Papatyagillerden çeşitli renklerde çiçek açan bir yağ bitkisi türüdür.
- ATLAS : Toplanmış haritalar takımı.
- ATMOSFER : Dünyayı saran gaz kütlesidir.
- AZONAL TOPRAK : İklimin etkisinden yoksun,katları olmayan topraklardır.
-B-
- B HORİZONU : Çoğunlukla açık renkte olmakla beraber,minarellerin toplandığı katmandır.
- BADİYE : Çöl.
- BAĞ : Üzüm yetiştirilen tarla.
- BAĞIL NEM : Mutlak nemin basınç ve sıcaklık koşullarında tutabileceği azami su miktarına oranıdır.
- BAKI : Dağların Güneş'e bakış kısmına verilen addır.Güneş'e göre konumu.
- BARAJ : Suyu toplamaya yarayan büyük,dayanıklı yapılara verilen addır.
- BARKAN : Rüzgar taşınma şekli ile oluşan kum tepecikleridir.
- BAROMETRE : Atmosfer basıncını ölçen aygıt.
- BANKİZ : Kutup çevrelerindeki buz kütleleridir.
- BARİSFER : Yerin derinliklerinde bulunan ağır tabakadır.
- BATI RÜZGARLARI : Dinamik yüksek basınç kuşaklarından dinamik alçak basınçlara doğru esen rüzgarlardır.
- BATIK VADİLER : Deniz suyunun yükselmesi veya yer kabuğunun çökmesi sonucunda vadinin sular altında kalma durumudur.
- BATOLİT : Magmanın katılaşması sonucunda oluşan magmatik yerleşimdir.
- BAYIR : Eğimli yer.
- BİRİKİNTİ KIYISI : Akarsu ya da deniz sularının sürükleyip topladığı maddelerle dolmuş kıyı.
- BİRİKİNTİ OVASI : Alüvyal maddelerin birikmesiyle oluşan ovalardır.
- BİRİKİNTİ KONİSİ : Yamaçlardan inen akarsu suları taşıdıkları maddeleri eğimin azaldığı yerlerde biriktirir.Yarım koni biçiminde oluşan bu şekillere birikinti konisi denir.
- BİTKİ ÖRTÜSÜ : Bir bölgedeki bitki topluluğunun meydana getirdiği örtüdür.
- BOĞAZ : İki denizi ya da iki karayı birbirine bağlayan geçit.
- BOĞAZ VADİ : Derine aşındırmanın kuvvetli olduğu vadilerdir.
- BOYLAM : Başlangıç meridyeninin doğusundaki ve batısındaki bir noktanın açısal mesafesi.
- BOYUN : Ters yönde açılmış iki akarsu vadisinin en yüksek iki doruk arasındaki alanın en alçak yeridir.
- BOYUNA KIYI : Dağların kıyıya paralel uzandığı kıyı tipidir.
- BOZKIR : Kurak bölgelerde yer alan sert dikenli ot ve çalılıkların oluşturduğu bitki örtüsüdür.
- BÖLGE : Yeryüzünün ekonomik,beşeri ya da doğal özelliklerine göre belirlenen alanlar.
- BULUT : Su buharının yüksek kesimlerde yoğunlaşmasıyla oluşan kümelerdir.
- BUZUL : Buz kütlesi.
-C-Ç-
- C HORİZONU : Topraktaki ayrışma katıdır.
- CEPHE : Farklı hava kütlelerinin karşılaştıkları alan.
- CEPHE YAĞIŞI : Farklı sıcaklıktaki hava kütlelerinin karşılaşma alanlarında meydana gelen yağış türüdür.
- COĞRAFİ KONUM : Yeryüzündeki herhangi bir alanın bulunduğu konum.
- ÇAĞLAYAN : Küçük denilebilecek bir akarsuyun çok yüksek sayılamayacak bir yerden döküldüğü yer.
- ÇAKIL : Suyun aşındırması sonucunda keskinlikleri kaybolmuş küçük bir taş türüdür.
- ÇAKIL ÇÖLÜ : Üzeri çakıllarla kaplı çöl.
- ÇALDIRIK : Gökyüzünün kara bulutlarla kaplı olması halinde bile sadece döküntü şeklinde yağmur yağması durumu ve bulutun geçme durumu.
- ÇALI : Orman tahribi sonucunda meydana gelen bitki formasyonudur.
- ÇAM ORMANI : İğne yapraklı ağaçların bol olduğu ormanlardır.
- ÇAMUR : Kum,toprak,toz gibi maddelerin suyla karışması sonucunda oluşan maddedir.
- ÇAMURLU YAĞMUR : Rüzgarla havalanan kumların gökteki bulutun içinde ıslanıp yağmuru çamura dönüştürmesi sonucunda oluşan yağmurdur.
- ÇANAK : Çevresine göre çukurluk gösteren yer.
- ÇARPAK : Menderes bükümleri yaparak akan ırmağın su yatağına doğru eğimli uzanan ve hızlı akış çizgisinin yanaştığı kıyı olduğu için kemirilen yanı.
- ÇAVLAN : Büyük çağlayan.
- ÇAY : Irmaktan küçük fakat dereden büyük olan akarsu.
- ÇAYIR : Çoğunlukla düz,otça zengin olan yer.
- ÇELTİK : Kabuğu soyulmamış pirince verilen addır.
- ÇENTİK : Dalga oyuğu.
- ÇENTİK VADİ : Akarsuların derine aşındırma yapması sonucunda oluşan V şekilli vadilerdir.
- ÇERNEZYOM : Dünya'nın en verimli toprağına verilen addır.
- ÇIĞ : Yüksek dağlardan yuvarlanarak büyüyen ve düşen kar yığınıdır.
- ÇIĞIR : Akarsuyun döküldüğü yere kadar izlediği yol.
- ÇİSELEME : Yağmurun çok yavaş biçimde yağması.
- ÇİY : Havanın açık olduğu gecelerde bitkilerde beliren su tanecikleri.
- ÇÖL : Bitki örtüsünün bulunmadığı ya da çok cılız olduğu yer.
- ÇORAK : Su geçirmeyen killi toprak.
-D-
- D HORİZONU : Fiziksel ve kimyasal çözülmelerin görülmediği toprağın en alt katmanıdır.
- DAĞ : Çevresindeki karasal alanlara oranla daha yüksek olan kara kütlesidir.
- DAĞ İKLİMİ : Yüksek bölgelere has iklim türü.
- DALGA : Denizlerde rüzgarların oluşturduğu salınım hareketleri.
- DALGA AŞINDIRMASI : Deniz sularının aşındırıcı kuvvetiyle kıyıları yıpratması olayı.
- DALGA BOYU : Birbirini izleyen dalgaların arasındaki mesafedir.
- DALGA ÇUKURU : Birbirini izleyen dalgalar arasında oluşan çukur.
- DALGAKIRAN : Liman ve iskele önlerine yapılan setlerdir.
- DARGEÇİT : Genellikle dağlık alanlarda görülen geçilmesi zor olan yer.
- DEBİ : Akarsuyun yada genel anlamda bir akışkanın akım gücüdür.
- DEFNE : Yıl boyunca yaprakları yeşil kalan Akdeniz iklimine ait bir bitki.
- DELTA : Denize yahut bir göle ulaşan akarsuyun ağzında oluşan alüvyon birikintisi.
- DEMOGRAFİ : Nüfusun dinamik özelliklerini inceleyen bilim dalı.
- DENİZ : Yer kabuğunun çukur alanlarını dolduran,kaplayan tuzlu su kütlesi.
- DENİZ MELTEMİ : Gündüzleri denizden karaya doğru esen yeldir.
- DEPREM : Yer kabuğunun iç kesimlerinde biriken enerjinin fay hatları üzerinden meydana gelen kırıklarla dışarıya atılması olayıdır.
- DEPREM BÖLGESİ : Depremlerin sık görüldüğü alanlardır.
- DERE : En küçük akarsulara verilen addır.
- DEV KAZANI : Şelalelerin döküldükleri yerlerde oluşan derin şekillerdir.
- DİKİT : Mağara tabanlarından yukarıya doğru yükselen şekillerdir.
- DOĞA : Kendiliğinden var olan her şey.
- DOĞAL KAYNAK : İnsan emeği ile oluşmayan,işlendiğinde kazanç sağlayan kaynaktır.
- DOLİN : Kalkerli arazilerde erime,çökme sonucunda oluşan çukurlardır.
- DON : Sıcaklığın - değerlere düşmesiyle suyun buz haline gelme durumudur.
- DORUK : Dağların en tepe noktası.
- DÜZLÜK: Az eğimli ya da hiç eğimi olmayan yerler.
-E-
- EKİNOKS : Gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu tarihler. (21 Mart-23 Eylül)
- EKLİPTİK : Dü
- EBONİT : Kauçuk ile kükürtün işlenmesi sonucunda elde edilen bir plastik madde.
- EKİM ALANI : Ekim,dikim işlerinin yapıldığı yer.
- nya'nın yörüngesinden geçtiği varsayılan düzlemdir.
- EKOLOJİ : Canlı ve ortamı arasındaki ilişkileri inceleyen bilim.
- EKONOMİK COĞRAFYA : Ekonomik olayların bir yerde dağılışını,öteki coğrafya olaylarıyla ilişkisini araştıran bir coğrafya kolu.
- EKSOZFER : Atmosferin en dış tabakasıdır.
- EKVATOR : Kuzey ve Güney yarımküreleri birbirinden ayıran,ikiye bölen hayali çizgi.
- EKVATORAL İKLİM : Dönenceler arasındaki bölgelerin iklimi.Sıcaklık yıl boyunca 20 dereceden aşağı düşmez.
- ENDEMİK BİTKİ : Yerli bitki anlamına gelen söz.
- ENGEBE : Çukurluk,dağlık,düz olmayan yer şekilleridir.
- ENLEM : Herhangi bir yerin başlangıç paraleli olan Ekvatora uzaklığının açısal değeridir.
- ENTANSİF TARIM : Tarımda verimliliği arttırmak için tüm olanakların kullanıldığı tarım yöntemidir.
- EPİROJENEZ : Yer kabuğunda meydana gelen alçalma-yükselme hareketleridir.
- EPİSANTR : Deprem enerjisinin açığa çıktığı orta nokta.
- EROZYON : Toprağın dış etkilerle aşındırılıp yerinden kopartılması olayı.
- ESMER KÖMÜR : Linyit.
- ESMER TOPRAK : Orta kuşak ikliminin bazı yerlerinde görülen bir toprak çeşitidir.
-F-
- FAAL NÜFUS : Çalışan,aktif,üreten nüfus.
- FALEZ : Kıyı alanlarda dalgaların aşındırması sonucunda oluşan sarp kıyılar.
- FAY : Yer kabuğu hareketleri sırasında basınç ve gerilme kuvvetleriyle blokların yer değiştirmesi.
- FAY HATTI : Yer kabuğunun herhangi bir yerinin kırılması ile oluşan kırık yerleri.
- FENOLOJİ : Doğal olayların zamanlarını inceleyen bilim dalı.
- FIRTINA : Yağmur ve kasırgaya yol açabilecek güçlü rüzgar.
- FİDAN : Bitkilerin yeni yetişmeye başladığı ilk aşamada olan bitki.
- FİDANLIK : Fidan büyütülen,yetiştirilen yer.
- FİDE : Bazı tarım ürünlerinin özel alanlarda tohumdan yetiştirilerek tarımı yapılmak amacıyla tarlalara ekilecek seviyeye gelmiş hali.
- FİĞ : Baklagiller sınıfında yer alan bir bitki türü.
- FİTOCOĞRAFYA : Bitki coğrafyasıdır.
- FİUMARA : Kurak bölgelerde sağanak yağışlarla kurak kalan akarsuyun birden taşması.
- FİYORD KIYI : Buzulların meydana getirdiği U şeklindeki vadilerin su altında kalması sonucunda oluşan kıyı tipi.
- FİZİKSEL ÇÖZÜLME : Taşların fiziksel etkiler sonucunda küçük parçalara ayrılma durumu.
- FOSİL : Jeolojik eski devirlerden kalma canlıların taşlaşmış kalıntıları.
- FÖHN RÜZGARI : Dağ yamacını aşan rüzgar diğer dağ yamacında sıcaklığı arttırır.Nem açığı meydana gelir.Kurutucu etki yapan bu rüzgara Föhn Rüzgarı denir.
-G-
- GAP : Güneydoğu Anadolu Projesi.Kalkınmayı amaçlayan proje.
- GARİG : Makilerin tahrip edilmesi sonucunda Akdeniz bölgesinde ortaya çıkan kısa boylu çalı.
- GAYZER : Yer altındaki sıcak suyun yeryüzüne fışkırarak çıktığı kaynak.
- GELGİT : Ay ve Güneş'in çekim etkileri ile deniz suyunun yükselip alçalması.
- GEOİT : Dünya'nın kendine özgü olan ekvatordan şişkin,kutuplardan basık olması durumu.
- GEOSFER : Dünyayı oluşturan iç içe kürelere verilen ad.
- GİDEĞEN : Göl ayağı.
- GLASYASYON : Buzullaşma.
- GÖL : Çukur alanlarda biriken durgun su kütlesi.
- GÖLET : Yapay göl.
- GÖLGELENDİRME YÖNTEMİ : Güneş ışınlarının yer şekillerine 45 derece açı ile geldiği varsayılarak arazi yapısı gösterilir.
- GRABEN : Yer kabuğunun kırılması sonucunda alçakta kalan yer.
- GRİZU : Patlayıcı gaz.
- GÜBRE : Verimi arttırmak maksadıyla toprağa karıştırılan kimyasal maddeler.
- GÜN BERİ : Dünya'nın Güneş'e en çok yaklaştığı ve yörüngede en hızlı döndüğü gündür.
- GÜN DÖNÜMÜ : Güneş ışınlarının yeryüzüne en dik ve en eğik geldiği dönemler.
- GÜNEŞ : Samanyolu galaksisinde yer alan yaklaşık 200 milyar yıldızdan bir tanesidir.
- GÜNEŞ TUTULMASI : Dünya ile Güneşin arasına Ay'ın girmesiyle gölgesinin Dünya yüzeyine düşmesi durumu.
- GÜN ÖTE : Dünya'nın Güneş'ten en çok uzaklaştığı ve yörüngede en yavaş döndüğü gündür.
-H-
- HABİTAT : Bitki ve hayvanların barındığı ortama verilen ad.Coğrafi bakımdan ekvatoral ormanlar,ılıman kuşak vs... gibi doğal birimlerin her biri habitattır.
- HAFRİYAT : Kazı.
- HALİÇ : Gelgit vakalarının belirgin olarak yaşandığı alanlarda bu vakalardan meydana gelen akıntıların etki yaptığı kıyılarda ırmak ağız kısımlarının huni şeklinde genişlemiş olan durumu.
- HALİÇLİ KIYI : Yükseltisi az platoların veya tepelik bir alanda bulunan vadilerin aşağı kısımlarının sular altında kalması ile meydana gelen kıyı tipidir.
- HALOFİT : Tuzcul bir bitki.
- HAMSİN : Arap Yarımadası'nda ve Kuzey Afrika'da esen kuru bir rüzgardır.
- HARİTA : Dünya'nın bütün kısımlarının veya bir bölümünün kuşbakışı görünümünün belli oranda küçültülerek düzleme aktarılmış şekline verilen ad.
- HAŞHAŞ : Kapsülünden eczacılıkta faydalanılan,morfin elde edilen ve tohumlarından yağ elde edilen bir tarım ürünü.
- HAVA KÜRE : Atmosfer.
- HAVZA : Akarsuyun bütün kolları ile birlikte beslendiği alana verilen ad.
- HEKTAR : 10.000 m kareye eşit ölçü.
- HEYELAN : Eğimli alanlarda bulunan toprağın topyekün kayması.
- HEYELAN SET GÖLLERİ : Akarsu vadisinin ön kısmının kayan toprak kütlesi tarafından kapatılmasıyla oluşan göllerdir.
- HİDROELEKTRİK ENERJİ : Su gücüne dayalı,barajlardan elde edilen enerji.
- HİDROSFER : Su küre.
- HÖRGÜÇ KAYA : Buzul aşındırması ile oluşan deve sırtına benzeyen kaya.
- HÖYÜK : Antik şehirlerin zaman içerisinde tepe görünümünü almış eski yerleşim yerleşim yeri.
-I-İ-
- ILICA : Yer altındaki sıcak suyun yüzeydeki hali.
- ILIMAN KUŞAK : Orta kuşak karalarının iç kısımlarında görülen kuşak.
- İÇ DENİZ : Boğazlar aracılığıyla okyanuslara bağlanan kara içlerine sokulmuş denizlere verilen ad.
- İÇ KUVVETLER : Yer içindeki enerjiden kaynaklanarak yeryüzü şekillerini oluşturan yer kabuğu hareketleri.
- İDARİ HARİTA : İdari bölümleri gösteren harita.
- İĞNE YAPRAKLI ORMAN : Yaprakları iğne biçiminde olan,köknar,çam,ladin gibi ağaçlardan meydana gelen orman.
- İL : Türkiye'nin en büyük idari bilimidir.
- İLÇE : İlden sonra gelen idari bilimdir.
- İPEK BÖCEKÇİLİĞİ : İpek ipliği ile elde etmek için yapılan faaliyetlerdir.
- İYONOSFER : Mor ötesi ışınların molekülleri parçalayarak iyonlar haline getirdiği katman.
- İZOHİPS: Eş yükselti eğrileri.
- İZOTERM : Eş sıcaklık eğrileri.
-J-
- JEOLOJİ : Yer bilimi.
- JEOMORFOLOJİ : Yer şekilleri bilimi.
- JEOMORFOLOJİ HARİTALARI : Yer şekilleri hakkında bilgi veren haritalardır.
- JEOPOLİTİK : Coğrafi konumun uluslararası etkilerini inceleyen,bundan neticeler çıkaran bilim dalıdır.
- JEOSENKLİNAL : Derin deniz,göl çanakları.
- JEOTERMAL ENERJİ : Yer kabuğunun içinden gelen sıcak suların değerlendirilmesi sonucunda elde edilen elektrik enerjisi.
- JİPS : Suda kolayca çözünebilen alçı taşı.
-K-
- KABA TARIM : Nadas usulünün çokça tercih edildiği tarım yöntemi.
- KABARTMA YÖNTEMİ : Bu haritalarda yükseltiler belli oranda küçültülür.Yer şekilleri kabartılarak gösterilir.
- KADASTRO HARİTASI : Arazi ve mülklerin yerini,sınırlarını gösteren büyük ölçekli harita.
- KAHVERENGİ ORMAN TOPRAKLARI : Geniş yapraklı ormanların bol olduğu alanlarda oluşan kalsiyum miktarı fazla olan toprak.
- KALDERA : Volkan konisinin patlaması ya da çökmesi sonucunda oluşan geniş çukurluk.
- KANYON VADİ : Akarsuyun derine aşındırması sonucunda oluşan vadilerdir.
- KAPALI HAVZA : Sularını denize ya da okyanusa ulaştıramayan alanlar.
- KAPLICA : Fay hatlarından yer kabuğunun içinden sıcak suların yüzeye çıkması sonucunda oluşan kaynak.
- KARASAL İKLİM : Kara içlerinde görülen,deniz etkisinden uzak olan iklim.
- KARASALLIK : Karaların ısınma özelliklerine bağlı olarak ortaya çıkan iklim özelliği.
- KARSTİK GÖL : Eriyebilen kayaçların bulunduğu yerlerde meydana gelen göllerdir.
- KAYAÇ : Taş,kaya... Yer kabuğunun ana malzemesini oluşturur.
- KAYNAK : Yer altı sularının çıktığı yerlere verilen ad.
- KESİR ÖLÇEK : Haritalardaki küçültmeyi basit kesir ile ifade eden ölçek türü.
- KIRGIBAYIR : Sel yarıntılarıyla dolu olan,yarı kurak iklim bölgelerinde görülen yamaçlara verilen ad.
- KITA SAHANLIĞI : Deniz kıyısında 200 metre derinliğe kadar olan sahalardır.
- KITASAL KABUK: Dünya'nın üst kısmını kaplayan katı kabuk.
- KOLÜVYAL TOPRAK : Dağların eteklerinde biriken aşınma sonucu meydana gelen topraklardır.
- KOM : Geçici yerleşme tipidir.
- KÖRFEZ : Denizin karaya doğru sokulmuş kısmı.
- KÖY : En küçük idari birimdir.
- KRATER : Yanardağ doruğunda bulunan çanak şeklindeki çukurluk.
- KRATER GÖLÜ : Yanardağ doruğunda oluşan çukurluklarda biriken suların oluşturduğu göl.
- KÜSBE : Hayvan yemi olarak kullanılan,yağlı ve sulu bitkilerin posası.
- KUTUP : Ekvatora en uzak olan nokta.
-L-
- L DALGASI : Yüzey dalgaları.Hızlara diğer dalgalara göre daha azdır.
- LADİN : Kuzey yarım kürenin soğuk alanlarında yetişen,her daim yeşil kalan ağaç türü.
- LAGÜN : Dalgalar tarafından oluşan bir kıyı birikim şeklidir.
- LAPYA : Kireç taşı yüzeyinin sular ile aşınması sonucunda oluşan küçük oluklar.
- LATERİT : Nemli,sıcak ekvatoral bölge toprağı.
- LAV : Volkanik patlama sırasında yanardağdan çıkan çok yüksek sıcaklık değerine sahip ve akıcı bir madde.
- LİMAN : Dalgalara karşı korunaklı özelliğe sahip,gemilerin karaya yaklaşarak yük veya yolcu alıp,bıraktıkları yer.
- LİMANLI KIYI : Geniş tabanlı vadilerin,koy ve körfezlerin deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipi.
- LİTOSFER : Taş küre.
- LÖS : Kil,kum içeren bir toprak türü.
-M-
- MAAR : Volkanik alanlarda gazların patlaması sonucunda yüzeydeki kütlede meydana gelen çukurluk.
- MADEN CEVHERİ : İçerisinde maden içeren toprak.
- MAĞARA : Kalkerli arazilerde yer altında bulunan suların aşındırması ile meydana gelen boşluklardır.
- MAGMA : Sıcak ve akıcı manto malzemesi.
- MAKİ : Akdeniz iklim bölgesine has,yeşil ve kurakçıl olan çalı topluluğu.
- MAKİNALI TARIM : Tarım faaliyetlerinin teknik makinalar kullanılarak yapılan tarım.
- MAKROKLİMA : Geniş alanlarda görülen iklim tipidir.
- MAKSİMUM NEM : Belirli sıcaklık ve basınç altında 1 m havanın taşıyabileceği en çok nem miktarıdır.
- MANTARKAYA : Rüzgar aşındırması sonucunda oluşan kaya şeklidir.
- MATEMATİK KONUM : Enlem ve boylamlara göre bir yerin Dünya üzerindeki yeri.
- MENDERES : Akarsuların yaptığı büklümlerdir.
- MERA : Hayvanların otlatıldığı alanlardır.
- MERMER : Kalkerlerin çok yüksek sıcaklık ve basınç altında değişime uğraması sonucunda oluşur.
- MEZRA : Yaz dönemlerinde kurulan geçici yerleşim birimleri.
- MİKROKLİMA : Küçük alanlarda görülen iklim tipidir.
- MUSON İKLİMİ : Muson rüzgarlarının etkisi ile oluşan yazı yağışlı,kışı kurak iklim tipidir.
-N-
- NADAS : Toprağın havalandırılması.
- NARENCİYE : Turunçgiller.
- NEBATAT : Bitki bilimi.
- NEHİR : Büyük akarsulara verilen isimdir.
- NÜFUS : Bir ülkede yahut belli bir alanda yaşayan insanların toplam sayısı.
-O-Ö-
- OBA : Doğu Anadolu Bölgesi'nde çoğunlukta görülen geçici bir kır yerleşmesidir.
- OBRUK : Kireç taşının çözülmesi sonucunda meydana gelen doğal bir kuyudur.Keskin köşeli derin çukurluklardır.
- OKYANUS : Geniş,büyük su kütleleridir.
- OLTU TAŞI : Siyah,parlak,sert özelliklere sahip linyit türü.Süs eşyasında kullanılır.
- ORMAN ÜST SINIRI : Ormanların erişebildiği en üst sınır.
- OROJENEZ : Kıvrılma ve kırılma hareketleriyle oluşan dağ oluşumu.
- OTLAK : Hayvanların otlatıldıkları yerdir.
- OVA : Engebenin az olduğu,düz,vadilerle yarılmamış bir yüzey şeklidir.
- ÖN ASYA : Asya kıtasının güneybatı bölgesine verilen addır.
- ÖZEL KONUM : Bir yerin boğazlara,kıtalara,sanayi ve ticaret merkezlerine,komşu ülkelere vs... olan uzaklığıdır.
-P
- PEDOLOJİ : Toprak bilimidir.
- PENEPLEN : Akarsu aşındırma faaliyetlerinin son evresinde deniz seviyesine indirilme ile meydana gelmiş az engebeli şekillerdir.
- PERİ BACASI : Volkan tüflerinin yaygın olduğu yerlerde akarsu aşındırması ve yağışlar ile meydana gelen kule biçimli yüzey şekli.
- PLAJ: Denizin kumluk yerlerindeki güneşlenme yeri.
- PLATO : Düz ve geniş düzlüklerdir.
- PLUVİL ÇAĞ :Yağmur çağı.
- PODZOL TOPRAK : İğne yapraklı orman örtüsü altında meydana gelen soğuk,nemli bölge topraklarıdır.
- POYRAZ : Türkiye'de esen rüzgar türüdür.Yazları serinletici,kışın kuru soğuk etkisi yapar.
- PÜSKÜRÜK KAYAÇLAR : Yerin derinliklerinden püskürerek yüzeyde katılaşarak oluşan taşlardır.
-R-
- RAFİNERİ : Petrol arıtma tesislerine verilen addır.
- RAKIM : Bir yerin deniz seviyesine göre yükseltisidir.
- REJİM : Yağış,akarsu gibi terimlerin yıl içindeki değişimlerine göre akım düzeni.
- RELATİF NEM : Bağıl nemdir.
- RENKLENDİRME YÖNTEMİ : Yükselti ve derinlik gibi özellikler haritada renklerle gösterilir.Fiziki haritada yükselti özelliği genellikle yeşil,sarı ve kahverengi,derinlik özelliği ise açıktan koyuya giden mavi renk ile gösterilir.
- RESİF : Mercan kıyıları.
- REZERV : Maden bölgesinde çeşitli materyallerle karışık madenlerin bulunduğu kaynağa verilen ad.
- RİALI KIYI : Vadilerin aşağı kısımlarının sular altında kalması ile oluşan kıyı tipidir.,
- RÜZGAR AŞINDIRMASI : Rüzgarın yer şekillerini biçimlendirmesi olayıdır.
-S-
- SAĞANAK : Bolca yağan yağmura verilen ad.Diğer anlamıyla bardaktan boşanırcasına yağan yağmur.
- SAMANYOLU : Milyarlarca yıldız ve gaz bulutlarından oluşan ışıklı kuşak.Güneş sistemininde içinde yer aldığı galaksidir.
- SAMYELİ : Türkiye'ye güneyden esen,kurutucu etki yapan yel.
- SARKIT : Mağaralarda tavandan aşağıya büyüyen damla taşları. (Dikit)
- SARP : Çıkılması zor olan dik yamaçtır.
- SAVAN : Ağaçlı bozkır.
- SEDİR AĞACI : Akdeniz bölgesinde rastlanılan kozalaklı ağaç türü.
- SEL : Çoğunlukla bol yağmurla oluşan ani,düzensiz su akıntılarına verilen addır.
- SENKLİNAL :Tabakaların kıvrılma biçimine verilen addır.
- SERA : Turfanda sebzelerin üretimine devam etmek amacıyla naylon ya da camdan yapılan oda şeklindeki kapalı yer.
- SIRADAĞ : Uzunca bir şekilde uzanan dağlar.
- SİRK GÖLÜ : Buzul aşındırması sonucunda çanaklarda su birikmesi ile oluşan göl.
- SİROKO : Akdeniz ülkelerinde güneyden esen sıcak bir yeldir.
- SIRT : İki akarsu vadisini birbirinden ayıran ,eğimli yüzeyleri birleştiren yeryüzü şekli.,
- SİS : Yere yakın bir çeşit bulut.
- SİSMOGRAF : Depremin şiddetini ölçen araç.
- SİYASİ COĞRAFYA : Beşeri coğrafyanın bir koludur.
- STEP : Bozkır.
- STRATOSFER : Düşük nem koşullarına sahip üst atmosfer katmanı.
- SU KÜRE: Hidrosfer.
- SUBTROPİKAL : Tropikal ve orta kuşaklar arasındaki geçiş alanlarıdır.
Ş-
- ŞAHİT TEPE : Akarsu aşındırmasından az çok kurtulabilmiş ve aşındırmadan önceki yüzeyin bir parçası olan tepecik.
- ŞEHİRCİLİK : Şehirlerin bakımı,güzelleştirilmesi,ekonomik,kültürel,toplumsal kuralları ile ilgili konuları içine alan bir bilimdir.
- ŞELALE: Akarsuların yüksek bir yerden akması.Çağlayan.
- ŞEMOSFER : Stratosfer ile iyonosfer arasında kalan katmandır.Ultraviyole ışınlarını tutar.
- ŞİMAL : Kuzey.
- ŞİMŞEK : Bir bulutun içerisindeki elektrik boşalırken oluşan kırık çizgi şeklindeki geçici ışık.
- ŞİST : Yüksek basınç ve sıcaklığın etkisi ile yapraklaşmış kil taşı.
-T-
- TABANLI VADİ : Akarsu yatak eğiminin azalması sonucunda akarsu menderesler çizerek yanal aşındırma yapar.Yanal aşındırmanın artması ile de tabanlı vadiler oluşur.
- TAKKE BUZULU : Dağların tüm yamaçlarını kaplayan buzul türü.
- TARAMA YÖNTEMİ : Haritalarda yer şekilleri kısa,kalın,sık çizgilerle gösterilir.Sık çizgiler eğimin arttığını,aralıklı çizgiler ise eğimin azaldığını gösterir.
- TARIM : Toprağa ekme,biçme faaliyetleri.
- TAŞKIN OVASI : Akarsuların taşıdığı malzemelerin birikmesi sonucunda meydana gelen ova.
- TAYGA : İğne yapraklı ağaçlardan oluşan orman.
- TEKTONİK : Yer kabuğunun oluşumu ve iç kuvvetler ile şekillenmesini inceleyen bilim dalı.
- TEKTONİK GÖL : Tektonik hareketler sonucunda oluşan çanaklardaki göllerdir.
- TEKTONİK HAREKET : Yer hareketleri.Yükselme ve çökme olayları.
- TERMİK SANTRAL : Isı enerjisini elektrik enerjisine çeviren tesis.
- TERRA ROSA : Akdeniz bölgesinde görülen kırmızı topraklar.
- TOMBOLO : Kıyı oku ile bir adanın karaya bağlanması sonucunda oluşan şekildir.
- TOPOĞRAFYA : Yer kabuğu yüzeyi.
- TOPOĞRAFYA HARİTALARI : Yer şekillerini gösteren haritalardır.
- TRAVERTEN : Yer altı sularının mağara boşluklarında ya da yeryüzüne çıktıkları yerlerde içindeki kalsiyum karbonatın çökmesi sonucunda oluşan kimyasal tortul taştır.
- TROPOSFER : Atmosferin iç katmanıdır.
- TURUNÇGİL :Narenciye,portakal,greyfurt,limon,mandalina gibi meyvelerin genel adıdır.
- TÜF : Volkanik faaliyetler sırasında çıkan partiküller.
- U-
- UÇ BÖLGESİ : Karadan ileriye doğru uzanarak sokulmuş yer.
- UVALA : Genişleyip derinleşen dolinlerin birleşmesi ile oluşan dolinlerden daha büyük olan çukurluklardır
-Ü-
- ÜÇÜNCÜ ÇAĞ : 55-65 milyon yıl sürdüğü tahmin edilen bitki topluluğu ve memeli hayvanlar çağı.
- ÜLKE : Bir devletin idaresinde olan toprakların tamamı.
-V-
- VADİ : Akarsu aşındırması sonucunda oluşan uzun çukurluk.
- VADİ BUZULU : Vadi boyunca uzanan buzul türüdür.
- VOLKANİZMA : Yerin derinliklerindeki kızgın magmanın püskürerek yüzeye çıkması durumudur.
- VEJATASYON : Bir yerdeki bitki topluluğunun oluşturduğu örtü.Orman,bozkır,çayırlık gibi...
- VERTİSOL : Killi araziler üzerinden meydana gelen killi topraklardır.
- VOLKAN : Yanardağ.
- VOLKAN BACASI : Magmanın yüzeye ulaşıncaya kadar geçtiği yoldur.
- VOLKAN BOMBASI : Lav parçalarının havada soğuması ile oluşur.
- VOLKAN KONİSİ : Volkanik maddelerin üst üste yığılması sonucu oluşan koni biçimli yükseltidir.
-Y-
- YAĞIŞ : Havadaki su buharının yoğunlaşması sonucunda yeryüzüne düşmesi olayıdır.
- YAĞIŞ REJİMİ : Bir yere düşen yağış miktarının yıl içerisindeki dağılımıdır.
- YAĞMUR : Bulutlardaki su damlacıklarının düşmesi olayıdır.
- YAĞMUR ORMANI : Ekvatoral bölgede yer alan sık ve daima yeşil olan ormanlardır.
- YALIYAR : Dalga aşındırması sonucunda meydana gelen sarp kıyılar.Falez.
- YAMAÇ : Eğimli yüzeyler.
- YANARDAĞ : Magmanın yeryüzüne ulaştığı yer.
- YAPRAK : Bir tür bitki organıdır.
- YAR : Uçurum.
- YARIM KÜRE : Ekvatorun kuzey ve güneyinde yer alan yarım kürelerdir.
- YARIM ADA : Üç tarafı sular ile çevrili,denize sokulmuş kara parçasıdır.
- YAYLA :Derin akarsu vadileriyle yarılmış,yüksekte kalan düz arazi şeklidir.
- YAYLAK : Yazın hayvanların otlatıldığı yüksek olan dağlık yerlerdir.
- YAZ : Haziran,Temmuz,Ağustos aylarını kapsayan sıcak mevsim.
- YER ÇEKİMİ : İki cismin birbirini aralarındaki uzaklığın karesiyle ters orantılı ve kütleler çarpımıyla da doğru orantılı olarak çekmesidir.
- YER KABUĞU : Yer yuvarlağını kuşatan taş küre.
- YILDIZ : Geceleri gökyüzünde görülen ışıklı cisimlerden her biridir.
-Z-
- ZAHİRE : Depolanmış tahıla verilen addır.
- ZELZELE : Deprem.
- ZEMHERİ : Kara kış.
- ZİRAAT : Tarım.
- ZOOCOĞRAFYA : Hayvan coğrafyasıdır.
- ZÜHRE : Çoban yıldızı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder