28 Nisan 2014 Pazartesi

COĞRAFİ TERİMLER SÖZLÜĞÜ

                                                                      -A-



  • A HORİZONU : Toprağın en üst kısmındaki kattır.Organik maddeler bolca bu katta yer alır.Tarım faaliyetlerinin yapıldığı kattır.
  • ABİSAL BÖLGE : Denizlerin,okyanusların 2 km'den derin ve ışık görmeyen yerleridir.
  • ABLASYON : Buzul alanlarında erime,buharlaşma sonucunda meydana gelen kütle kaybının olduğu kar sınırının altında kalan alandır.
  • AÇIK HAVA : Gökyüzünün bulutsuz ve güneşli olma durumu.
  • AÇIK HAVA : Sularını deniz ve okyanuslara ulaştırabilen havzalara verilen isimdir.
  • ADA : Dört tarafı sularla çevrili kara parçasıdır.
  • ADACIK: Adanın küçüğüne verilen addır.
  • ADATEPE : Çoğunlukla tropikal alanlarda görülen,aşınmadan dolayı oluşan tepedir.
  • ADYABATİK : Sıcaklığın sürekli olarak değişmesi,sabit olmama durumu.
  • AEROLOJİ : Atmosferin üst katmanlarını ve havayı inceleyen bilim dalıdır.
  • AFEL : Dünya'nın Güneş'e en uzak olduğu konuma verilen addır.
  • AĞAÇ SINIRI : Ağacın enlem ve bakıya göre ulaşabileceği,büyümesinin durduğu ağaç yetişmeyen bölgedir.
  • AĞAÇLANDIRMA : Ormanların tahrip edilmesi sonucunda insan eliyle yeniden ağaç dikilmesi,yapılandırma işlemidir.
  • AĞAÇSIL : Ağaç ile ilgili olan.
  • AĞIL : Çoğunlukla yerleşim yerlerinden uzakta kurulan,koyun,keçilerin barındığı üstü açık,çevresi çitlerle çevrili olan yerdir.
  • AGRONOMİ : Bitkileri kullanarak gıda,yakıt vs... kullanılmasını sağlayan teknolojidir.
  • AHIR : Evcil,büyükbaş hayvanların barındırıldığı kapalı alana verilen addır.
  • AHIR HAYVANCILIĞI : Kapalı alanlarda hayvanlara bakılarak soylarını iyileştirme faaliyetleridir.
  • AKAÇLAMA : Toprağın verimli olması için yapılan,yer altı sularını düzenleme işidir.
  • AKAÇLAMA HAVZASI : Akarsu sularının toplandığı,boşaltıldığı havzalardır.
  • AKARSU : Belirli bir yatak içerisinde,yer altı ve yeryüzünde,eğim boyunca sürekli ya da belirli bir zamanda akan sudur.
  • AKARSU AKIMI : Akarsuların herhangi bir yerindenbirim zamanda geçen su miktarıdır.
  • AKARSU AŞINDIRMASI : Akarsuların yataklarını topladıkları maddeler ile aşındırmasıdır.
  • AKARSU-BİRİKİNTİ OVASI : Akarsuların getirdiği katı madellerin yığılmasıyla oluşan ovalardır.Bu ovalar verimli ovalardır.
  • AKARSU-BUZUL ŞEKİLLERİ : Buzulların erimesinden doğan ve bu şekilde ortaya çıkan akarsu sularının biriktirme sonucunda oluşturduğu şekillerdir.
  • AKARSU HAVZASI : Akarsuların sularını topladığı alanlardır.
  • AKARSU YATAĞI : Akarsuların aktığı yerdir.
  • AKARSU ÇIĞIRI : Akarsuyun kaynağı ile denize döküldüğü ağzı arasındaki bölümdür.
  • AKARSU REJİMİ : Akarsuların yıl içerisinde akışında meydana gelen değişmelerdir.
  • AKDENİZ : Atlas okyanusuna bağlı olan,Türkiye'nin güneyinde yer alan bir denizdir.
  • AKDENİZ BİTKİ ÖRTÜSÜ : Akdeniz iklimine bağlı,yaz kuraklığına bağlı dayanıklı bitkilerin oluşturduğu bitki örtüsüdür.
  • AKDENİZ İKLİMİ : Kışları ılık ve yağışlı,yazları sıcak ve kurak olan iklim tipidir.
  • AKİFER : İçerisinde suyun birikip aktığı geçirgen özelliğinde olan oluşumdur.
  • ALACAKARANLIK : Gün doğumu ve gün batımı ile gün kararması arasındaki zamandır.
  • ALÇI TAŞI : Suda kolayca çözülebilen kimyasal tortul kayaçtır.
  • ALİZE RÜZGARLARI : 30 Kuzey 30 Güney paralelleri çevresindeki yüksek basınç kuşaklarından ekvatora doğru esen rüzgarlardır.
  • ALPİN ÇAYIRLAR : Yüksek dağlık alanlarda görülen çayırlıklardır.
  • ALÜVYAL : Akarsuların taşıyıp,biriktirdiği maddelere verilen addır.
  • ALÜVYAL SET GÖLLERİ : Alüvyaller ile akarsuyun önünün kapanması sonucunda meydana gelen göllerdir.
  • ANAKAYA : Sabit,kayalar,taşlar,tabakalar...
  • ANA YÖN : Doğu,batı,kuzey,güney yönlerinden her birine verilen addır.
  • ANTİKLİNAL : Kıvrımlı yapıların üst kısmında bulunan tabakadır.
  • ANTİSİKLON : Yüksek basınç
  • ANTROPOJEN BOZKIR : İnsanlar tarafından ormanların tahrip edilmesi sonucunda meydana gelen bozkırlardır.
  • ARAZİ : Kara üstündeki toprak parçası. (Karstik,volkanik,tarım,orman...)
  • ART BÖLGE : Bir limanın etki alanına giren yer.
  • ARTEZYEN : Geçirimli tabaka içeresinde biriken kuyu suyudur.
  • AŞIRI OTLATMA : Otların büyümesini engelleyecek derecede hayvanlara ot yedirilmesi.
  • ASPİR : Papatyagillerden çeşitli renklerde çiçek açan bir yağ bitkisi türüdür.
  • ATLAS : Toplanmış haritalar takımı.
  • ATMOSFER : Dünyayı saran gaz kütlesidir.
  • AZONAL TOPRAK : İklimin etkisinden yoksun,katları olmayan topraklardır.


                                                                -B-

  • B HORİZONU : Çoğunlukla açık renkte olmakla beraber,minarellerin toplandığı katmandır.
  • BADİYE : Çöl.
  • BAĞ : Üzüm yetiştirilen tarla.
  • BAĞIL NEM : Mutlak nemin basınç ve sıcaklık koşullarında tutabileceği azami su miktarına oranıdır.
  • BAKI : Dağların Güneş'e bakış kısmına verilen addır.Güneş'e göre konumu.
  • BARAJ : Suyu toplamaya yarayan büyük,dayanıklı yapılara verilen addır.
  • BARKAN : Rüzgar taşınma şekli ile oluşan kum tepecikleridir.
  • BAROMETRE : Atmosfer basıncını ölçen aygıt.
  • BANKİZ : Kutup çevrelerindeki buz kütleleridir.
  • BARİSFER : Yerin derinliklerinde bulunan ağır tabakadır.
  • BATI RÜZGARLARI : Dinamik yüksek basınç kuşaklarından dinamik alçak basınçlara doğru esen rüzgarlardır.
  • BATIK VADİLER : Deniz suyunun yükselmesi veya yer kabuğunun çökmesi sonucunda vadinin sular altında kalma durumudur.
  • BATOLİT : Magmanın katılaşması sonucunda oluşan magmatik yerleşimdir.
  • BAYIR : Eğimli yer.
  • BİRİKİNTİ KIYISI : Akarsu ya da deniz sularının sürükleyip topladığı maddelerle dolmuş kıyı.
  • BİRİKİNTİ OVASI : Alüvyal maddelerin birikmesiyle oluşan ovalardır.
  • BİRİKİNTİ KONİSİ : Yamaçlardan inen akarsu suları taşıdıkları maddeleri eğimin azaldığı yerlerde biriktirir.Yarım koni biçiminde oluşan bu şekillere birikinti konisi denir.
  • BİTKİ ÖRTÜSÜ : Bir bölgedeki bitki topluluğunun meydana getirdiği örtüdür.
  • BOĞAZ : İki denizi ya da iki karayı birbirine bağlayan geçit.
  • BOĞAZ VADİ : Derine aşındırmanın kuvvetli olduğu vadilerdir.
  • BOYLAM : Başlangıç meridyeninin doğusundaki ve batısındaki bir noktanın açısal mesafesi.
  • BOYUN : Ters yönde açılmış iki akarsu vadisinin en yüksek iki doruk arasındaki alanın en alçak yeridir.
  • BOYUNA KIYI : Dağların kıyıya paralel uzandığı kıyı tipidir.
  • BOZKIR : Kurak bölgelerde yer alan sert dikenli ot ve çalılıkların oluşturduğu bitki örtüsüdür.
  • BÖLGE : Yeryüzünün ekonomik,beşeri ya da doğal özelliklerine göre belirlenen alanlar.
  • BULUT : Su buharının yüksek kesimlerde yoğunlaşmasıyla oluşan kümelerdir.
  • BUZUL : Buz kütlesi.


                                                              -C-Ç-

  • C HORİZONU : Topraktaki ayrışma katıdır.
  • CEPHE : Farklı hava kütlelerinin karşılaştıkları alan. 
  • CEPHE YAĞIŞI : Farklı sıcaklıktaki hava kütlelerinin karşılaşma alanlarında meydana gelen yağış türüdür.
  • COĞRAFİ KONUM : Yeryüzündeki herhangi bir alanın bulunduğu konum.
  • ÇAĞLAYAN : Küçük denilebilecek bir akarsuyun çok yüksek sayılamayacak bir yerden döküldüğü yer.
  • ÇAKIL : Suyun aşındırması sonucunda keskinlikleri kaybolmuş küçük bir taş türüdür.
  • ÇAKIL ÇÖLÜ : Üzeri çakıllarla kaplı çöl.
  • ÇALDIRIK : Gökyüzünün kara bulutlarla kaplı olması halinde bile sadece döküntü şeklinde yağmur yağması durumu ve bulutun geçme durumu.
  • ÇALI : Orman tahribi sonucunda meydana gelen bitki formasyonudur.
  • ÇAM ORMANI : İğne yapraklı ağaçların bol olduğu ormanlardır.
  • ÇAMUR : Kum,toprak,toz gibi maddelerin suyla karışması sonucunda oluşan maddedir.
  • ÇAMURLU YAĞMUR : Rüzgarla havalanan kumların gökteki bulutun içinde ıslanıp yağmuru çamura dönüştürmesi sonucunda oluşan yağmurdur.
  • ÇANAK : Çevresine göre çukurluk gösteren yer.
  • ÇARPAK : Menderes bükümleri yaparak akan ırmağın su yatağına doğru eğimli uzanan ve hızlı akış çizgisinin yanaştığı kıyı olduğu için kemirilen yanı.
  • ÇAVLAN : Büyük çağlayan.
  • ÇAY : Irmaktan küçük fakat dereden büyük olan akarsu.
  • ÇAYIR : Çoğunlukla düz,otça zengin olan yer.
  • ÇELTİK : Kabuğu soyulmamış pirince verilen addır.
  • ÇENTİK : Dalga oyuğu.
  • ÇENTİK VADİ : Akarsuların derine aşındırma yapması sonucunda oluşan V şekilli vadilerdir.
  • ÇERNEZYOM : Dünya'nın en verimli toprağına verilen addır.
  • ÇIĞ : Yüksek dağlardan yuvarlanarak büyüyen ve düşen kar yığınıdır.
  • ÇIĞIR : Akarsuyun döküldüğü yere kadar izlediği yol.
  • ÇİSELEME : Yağmurun çok yavaş biçimde yağması.
  • ÇİY : Havanın açık olduğu gecelerde bitkilerde beliren su tanecikleri.
  • ÇÖL : Bitki örtüsünün bulunmadığı ya da çok cılız olduğu yer.
  • ÇORAK : Su geçirmeyen killi toprak.



                                                               -D-
  • D HORİZONU : Fiziksel ve kimyasal çözülmelerin görülmediği toprağın en alt katmanıdır.
  • DAĞ : Çevresindeki karasal alanlara oranla daha yüksek olan kara kütlesidir.
  • DAĞ İKLİMİ : Yüksek bölgelere has iklim türü.
  • DALGA : Denizlerde rüzgarların oluşturduğu salınım hareketleri.
  • DALGA AŞINDIRMASI : Deniz sularının aşındırıcı kuvvetiyle kıyıları yıpratması olayı.
  • DALGA BOYU : Birbirini izleyen dalgaların arasındaki mesafedir.
  • DALGA ÇUKURU : Birbirini izleyen dalgalar arasında oluşan çukur.
  • DALGAKIRAN : Liman ve iskele önlerine yapılan setlerdir.
  • DARGEÇİT : Genellikle dağlık alanlarda görülen geçilmesi zor olan yer.
  • DEBİ : Akarsuyun yada genel anlamda bir akışkanın akım gücüdür.
  • DEFNE : Yıl boyunca yaprakları yeşil kalan Akdeniz iklimine ait bir bitki.
  • DELTA : Denize yahut bir göle ulaşan akarsuyun ağzında oluşan alüvyon birikintisi.
  • DEMOGRAFİ : Nüfusun dinamik özelliklerini inceleyen bilim dalı.
  • DENİZ : Yer kabuğunun çukur alanlarını dolduran,kaplayan tuzlu su kütlesi.
  • DENİZ MELTEMİ : Gündüzleri denizden karaya doğru esen yeldir.
  • DEPREM : Yer kabuğunun iç kesimlerinde biriken enerjinin fay hatları üzerinden meydana gelen kırıklarla dışarıya atılması olayıdır.
  • DEPREM BÖLGESİ : Depremlerin sık görüldüğü alanlardır.
  • DERE : En küçük akarsulara verilen addır.
  • DEV KAZANI : Şelalelerin döküldükleri yerlerde oluşan derin şekillerdir.
  • DİKİT : Mağara tabanlarından yukarıya doğru yükselen şekillerdir.
  • DOĞA : Kendiliğinden var olan her şey.
  • DOĞAL KAYNAK : İnsan emeği ile oluşmayan,işlendiğinde kazanç sağlayan kaynaktır.
  • DOLİN : Kalkerli arazilerde erime,çökme sonucunda oluşan çukurlardır.
  • DON : Sıcaklığın - değerlere düşmesiyle suyun buz haline gelme durumudur.
  • DORUK : Dağların en tepe noktası.
  • DÜZLÜK: Az eğimli ya da hiç eğimi olmayan yerler.



                                                                -E-
  • EKİNOKS : Gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu tarihler. (21 Mart-23 Eylül)
  • EKLİPTİK : Dü
  • EBONİT : Kauçuk ile kükürtün işlenmesi sonucunda elde edilen bir plastik madde.
  • EKİM ALANI : Ekim,dikim işlerinin yapıldığı yer.
  • nya'nın yörüngesinden geçtiği varsayılan düzlemdir.
  • EKOLOJİ : Canlı ve ortamı arasındaki ilişkileri inceleyen bilim.
  • EKONOMİK COĞRAFYA : Ekonomik olayların bir yerde dağılışını,öteki coğrafya olaylarıyla ilişkisini araştıran bir coğrafya kolu.
  • EKSOZFER : Atmosferin en dış tabakasıdır.
  • EKVATOR : Kuzey ve Güney yarımküreleri birbirinden ayıran,ikiye bölen hayali çizgi.
  • EKVATORAL İKLİM : Dönenceler arasındaki bölgelerin iklimi.Sıcaklık yıl boyunca 20 dereceden aşağı düşmez.
  • ENDEMİK BİTKİ : Yerli bitki anlamına gelen söz.
  • ENGEBE : Çukurluk,dağlık,düz olmayan yer şekilleridir.
  • ENLEM : Herhangi bir yerin başlangıç paraleli olan Ekvatora uzaklığının açısal değeridir.
  • ENTANSİF TARIM : Tarımda verimliliği arttırmak için tüm olanakların kullanıldığı tarım yöntemidir.
  • EPİROJENEZ : Yer kabuğunda meydana gelen alçalma-yükselme hareketleridir.
  • EPİSANTR : Deprem enerjisinin açığa çıktığı orta nokta.
  • EROZYON : Toprağın dış etkilerle aşındırılıp yerinden kopartılması olayı.
  • ESMER KÖMÜR : Linyit.
  • ESMER TOPRAK : Orta kuşak ikliminin bazı yerlerinde görülen bir toprak çeşitidir.



                                                                 -F-
  • FAAL NÜFUS : Çalışan,aktif,üreten nüfus.
  • FALEZ : Kıyı alanlarda dalgaların aşındırması sonucunda oluşan sarp kıyılar.
  • FAY : Yer kabuğu hareketleri sırasında basınç ve gerilme kuvvetleriyle blokların yer değiştirmesi.
  • FAY HATTI : Yer kabuğunun herhangi bir yerinin kırılması ile oluşan kırık yerleri.
  • FENOLOJİ : Doğal olayların zamanlarını inceleyen bilim dalı.
  • FIRTINA : Yağmur ve kasırgaya yol açabilecek güçlü rüzgar.
  • FİDAN : Bitkilerin yeni yetişmeye başladığı ilk aşamada olan bitki.
  • FİDANLIK : Fidan büyütülen,yetiştirilen yer.
  • FİDE : Bazı tarım ürünlerinin özel alanlarda tohumdan yetiştirilerek tarımı yapılmak amacıyla tarlalara ekilecek seviyeye gelmiş hali.
  • FİĞ : Baklagiller sınıfında yer alan bir bitki türü.
  • FİTOCOĞRAFYA : Bitki coğrafyasıdır.
  • FİUMARA : Kurak bölgelerde sağanak yağışlarla kurak kalan akarsuyun birden taşması.
  • FİYORD KIYI : Buzulların meydana getirdiği U şeklindeki vadilerin su altında kalması sonucunda oluşan kıyı tipi.
  • FİZİKSEL ÇÖZÜLME : Taşların fiziksel etkiler sonucunda küçük parçalara ayrılma durumu.
  • FOSİL : Jeolojik eski devirlerden kalma canlıların taşlaşmış kalıntıları.
  • FÖHN RÜZGARI : Dağ yamacını aşan rüzgar diğer dağ yamacında sıcaklığı arttırır.Nem açığı meydana gelir.Kurutucu etki yapan bu rüzgara Föhn Rüzgarı denir.


                                                                -G-
  • GAP : Güneydoğu Anadolu Projesi.Kalkınmayı amaçlayan proje.
  • GARİG : Makilerin tahrip edilmesi sonucunda Akdeniz bölgesinde ortaya çıkan kısa boylu çalı.
  • GAYZER : Yer altındaki sıcak suyun yeryüzüne fışkırarak çıktığı kaynak.
  • GELGİT : Ay ve Güneş'in çekim etkileri ile deniz suyunun yükselip alçalması.
  • GEOİT : Dünya'nın kendine özgü olan ekvatordan şişkin,kutuplardan basık olması durumu.
  • GEOSFER : Dünyayı oluşturan iç içe kürelere verilen ad.
  • GİDEĞEN : Göl ayağı.
  • GLASYASYON : Buzullaşma.
  • GÖL : Çukur alanlarda biriken durgun su kütlesi.
  • GÖLET : Yapay göl. 
  • GÖLGELENDİRME YÖNTEMİ : Güneş ışınlarının yer şekillerine 45 derece açı ile geldiği varsayılarak arazi yapısı gösterilir.
  • GRABEN : Yer kabuğunun kırılması sonucunda alçakta kalan yer.
  • GRİZU : Patlayıcı gaz.
  • GÜBRE : Verimi arttırmak maksadıyla toprağa karıştırılan kimyasal maddeler.
  • GÜN BERİ : Dünya'nın Güneş'e en çok yaklaştığı ve yörüngede en hızlı döndüğü gündür.
  • GÜN DÖNÜMÜ : Güneş ışınlarının yeryüzüne en dik ve en eğik geldiği dönemler.
  • GÜNEŞ : Samanyolu galaksisinde yer alan yaklaşık 200 milyar yıldızdan bir tanesidir.
  • GÜNEŞ TUTULMASI : Dünya ile Güneşin arasına Ay'ın girmesiyle gölgesinin Dünya yüzeyine düşmesi durumu.                  
  • GÜN ÖTE : Dünya'nın Güneş'ten en çok uzaklaştığı ve yörüngede en yavaş döndüğü gündür.


                                                              -H-
  • HABİTAT : Bitki ve hayvanların barındığı ortama verilen ad.Coğrafi bakımdan ekvatoral ormanlar,ılıman kuşak vs... gibi doğal birimlerin her biri habitattır.
  • HAFRİYAT : Kazı.
  • HALİÇ : Gelgit vakalarının belirgin olarak yaşandığı alanlarda bu vakalardan meydana gelen akıntıların etki yaptığı kıyılarda ırmak ağız kısımlarının huni şeklinde genişlemiş olan durumu. 
  • HALİÇLİ KIYI : Yükseltisi az platoların veya tepelik bir alanda bulunan vadilerin aşağı kısımlarının sular altında kalması ile meydana gelen kıyı tipidir.
  • HALOFİT : Tuzcul bir bitki. 
  • HAMSİN : Arap Yarımadası'nda ve Kuzey Afrika'da esen kuru bir rüzgardır.
  • HARİTA : Dünya'nın bütün kısımlarının veya bir bölümünün kuşbakışı görünümünün belli oranda küçültülerek düzleme aktarılmış şekline verilen ad.
  • HAŞHAŞ : Kapsülünden eczacılıkta faydalanılan,morfin elde edilen ve tohumlarından yağ elde edilen bir tarım ürünü.
  • HAVA KÜRE : Atmosfer.
  • HAVZA : Akarsuyun bütün kolları ile birlikte beslendiği alana verilen ad.
  • HEKTAR : 10.000 m kareye eşit ölçü.
  • HEYELAN : Eğimli alanlarda bulunan toprağın topyekün kayması.
  • HEYELAN SET GÖLLERİ : Akarsu vadisinin ön kısmının kayan toprak kütlesi tarafından kapatılmasıyla oluşan göllerdir.
  • HİDROELEKTRİK ENERJİ : Su gücüne dayalı,barajlardan elde edilen enerji.   
  • HİDROSFER : Su küre.
  • HÖRGÜÇ KAYA : Buzul aşındırması ile oluşan deve sırtına benzeyen kaya.
  • HÖYÜK : Antik şehirlerin zaman içerisinde tepe görünümünü almış eski yerleşim yerleşim yeri.


                                                           -I-İ-
  • ILICA : Yer altındaki sıcak suyun yüzeydeki hali.
  • ILIMAN KUŞAK : Orta kuşak karalarının iç kısımlarında görülen kuşak.
  • İÇ DENİZ : Boğazlar aracılığıyla okyanuslara bağlanan kara içlerine sokulmuş denizlere verilen ad.
  • İÇ KUVVETLER : Yer içindeki enerjiden kaynaklanarak yeryüzü şekillerini oluşturan yer kabuğu hareketleri.
  • İDARİ HARİTA : İdari bölümleri gösteren harita.
  • İĞNE YAPRAKLI ORMAN : Yaprakları iğne biçiminde olan,köknar,çam,ladin gibi ağaçlardan meydana gelen orman.
  • İL : Türkiye'nin en büyük idari bilimidir.
  • İLÇE : İlden sonra gelen idari bilimdir.
  • İPEK BÖCEKÇİLİĞİ : İpek ipliği ile elde etmek için yapılan faaliyetlerdir.
  • İYONOSFER : Mor ötesi ışınların molekülleri parçalayarak iyonlar haline getirdiği katman.
  • İZOHİPS: Eş yükselti eğrileri.
  • İZOTERM : Eş sıcaklık eğrileri.


                                                         -J-
  • JEOLOJİ : Yer bilimi.
  • JEOMORFOLOJİ : Yer şekilleri bilimi.
  • JEOMORFOLOJİ HARİTALARI : Yer şekilleri hakkında bilgi veren haritalardır.
  • JEOPOLİTİK : Coğrafi konumun uluslararası etkilerini inceleyen,bundan neticeler çıkaran bilim dalıdır.
  • JEOSENKLİNAL : Derin deniz,göl çanakları.
  • JEOTERMAL ENERJİ : Yer kabuğunun içinden gelen sıcak suların değerlendirilmesi sonucunda elde edilen elektrik enerjisi.
  • JİPS : Suda kolayca çözünebilen alçı taşı.


                                                       -K-
  • KABA TARIM : Nadas usulünün çokça tercih edildiği tarım yöntemi.
  • KABARTMA YÖNTEMİ : Bu haritalarda yükseltiler belli oranda küçültülür.Yer şekilleri kabartılarak gösterilir.
  • KADASTRO HARİTASI : Arazi ve mülklerin yerini,sınırlarını gösteren büyük ölçekli harita.
  • KAHVERENGİ ORMAN TOPRAKLARI : Geniş yapraklı ormanların bol olduğu alanlarda oluşan kalsiyum miktarı fazla olan toprak.
  • KALDERA : Volkan konisinin patlaması ya da çökmesi sonucunda oluşan geniş çukurluk.
  • KANYON VADİ : Akarsuyun derine aşındırması sonucunda oluşan vadilerdir.
  • KAPALI HAVZA : Sularını denize ya da okyanusa ulaştıramayan alanlar.
  • KAPLICA : Fay hatlarından yer kabuğunun içinden sıcak suların yüzeye çıkması sonucunda oluşan kaynak.
  • KARASAL İKLİM : Kara içlerinde görülen,deniz etkisinden uzak olan iklim.
  • KARASALLIK : Karaların ısınma özelliklerine bağlı olarak ortaya çıkan iklim özelliği.
  • KARSTİK GÖL : Eriyebilen kayaçların bulunduğu yerlerde meydana gelen göllerdir.
  • KAYAÇ : Taş,kaya... Yer kabuğunun ana malzemesini oluşturur.
  • KAYNAK : Yer altı sularının çıktığı yerlere verilen ad.
  • KESİR ÖLÇEK : Haritalardaki küçültmeyi basit kesir ile ifade eden ölçek türü.
  • KIRGIBAYIR : Sel yarıntılarıyla dolu olan,yarı kurak iklim bölgelerinde görülen yamaçlara verilen ad.
  • KITA SAHANLIĞI : Deniz kıyısında 200 metre derinliğe kadar olan sahalardır.
  • KITASAL KABUK: Dünya'nın üst kısmını kaplayan katı kabuk.
  • KOLÜVYAL TOPRAK : Dağların eteklerinde biriken aşınma sonucu meydana gelen topraklardır.
  • KOM : Geçici yerleşme tipidir.
  • KÖRFEZ : Denizin karaya doğru sokulmuş kısmı.
  • KÖY : En küçük idari birimdir.
  • KRATER : Yanardağ doruğunda bulunan çanak şeklindeki çukurluk.
  • KRATER GÖLÜ : Yanardağ doruğunda oluşan çukurluklarda biriken suların oluşturduğu göl.
  • KÜSBE : Hayvan yemi olarak kullanılan,yağlı ve sulu bitkilerin posası.
  • KUTUP : Ekvatora en uzak olan nokta.


                                                   -L-
  • L DALGASI : Yüzey dalgaları.Hızlara diğer dalgalara göre daha azdır.
  • LADİN : Kuzey yarım kürenin soğuk alanlarında yetişen,her daim yeşil kalan ağaç türü.
  • LAGÜN : Dalgalar tarafından oluşan bir kıyı birikim şeklidir.
  • LAPYA : Kireç taşı yüzeyinin sular ile aşınması sonucunda oluşan küçük oluklar.
  • LATERİT : Nemli,sıcak ekvatoral bölge toprağı.
  • LAV : Volkanik patlama sırasında yanardağdan çıkan çok yüksek sıcaklık değerine sahip ve akıcı bir madde.
  • LİMAN : Dalgalara karşı korunaklı özelliğe sahip,gemilerin karaya yaklaşarak yük veya yolcu alıp,bıraktıkları yer.
  • LİMANLI KIYI : Geniş tabanlı vadilerin,koy ve körfezlerin deniz suları altında kalmasıyla oluşan kıyı tipi.
  • LİTOSFER : Taş küre.
  • LÖS : Kil,kum içeren bir toprak türü.


                                                -M-
  • MAAR : Volkanik alanlarda gazların patlaması sonucunda yüzeydeki kütlede meydana gelen çukurluk.
  • MADEN CEVHERİ : İçerisinde maden içeren toprak.
  • MAĞARA : Kalkerli arazilerde yer altında bulunan suların aşındırması ile meydana gelen boşluklardır.
  • MAGMA : Sıcak ve akıcı manto malzemesi.
  • MAKİ : Akdeniz iklim bölgesine has,yeşil ve kurakçıl olan çalı topluluğu.
  • MAKİNALI TARIM : Tarım faaliyetlerinin teknik makinalar kullanılarak yapılan tarım.
  • MAKROKLİMA : Geniş alanlarda görülen iklim tipidir.
  • MAKSİMUM NEM : Belirli sıcaklık ve basınç altında 1 m havanın taşıyabileceği en çok nem miktarıdır.
  • MANTARKAYA : Rüzgar aşındırması sonucunda oluşan kaya şeklidir.
  • MATEMATİK KONUM : Enlem ve boylamlara göre bir yerin Dünya üzerindeki yeri.
  • MENDERES : Akarsuların yaptığı büklümlerdir.
  • MERA : Hayvanların otlatıldığı alanlardır.
  • MERMER : Kalkerlerin çok yüksek sıcaklık ve basınç altında değişime uğraması sonucunda oluşur.
  • MEZRA : Yaz dönemlerinde kurulan geçici yerleşim birimleri.
  • MİKROKLİMA : Küçük alanlarda görülen iklim tipidir.
  • MUSON İKLİMİ : Muson rüzgarlarının etkisi ile oluşan yazı yağışlı,kışı kurak iklim tipidir.


                                               -N-
  • NADAS : Toprağın havalandırılması.
  • NARENCİYE : Turunçgiller.
  • NEBATAT : Bitki bilimi.
  • NEHİR : Büyük akarsulara verilen isimdir.
  • NÜFUS : Bir ülkede yahut belli bir alanda yaşayan insanların toplam sayısı.


                                               -O-Ö-
  • OBA : Doğu Anadolu Bölgesi'nde çoğunlukta görülen geçici bir kır yerleşmesidir.
  • OBRUK : Kireç taşının çözülmesi sonucunda meydana gelen doğal bir kuyudur.Keskin köşeli derin çukurluklardır.
  • OKYANUS : Geniş,büyük su kütleleridir.
  • OLTU TAŞI : Siyah,parlak,sert özelliklere sahip linyit türü.Süs eşyasında kullanılır.
  • ORMAN ÜST SINIRI : Ormanların erişebildiği en üst sınır.
  • OROJENEZ : Kıvrılma ve kırılma hareketleriyle oluşan dağ oluşumu.
  • OTLAK : Hayvanların otlatıldıkları yerdir.
  • OVA : Engebenin az olduğu,düz,vadilerle yarılmamış bir yüzey şeklidir.
  • ÖN ASYA : Asya kıtasının güneybatı bölgesine verilen addır.
  • ÖZEL KONUM : Bir yerin boğazlara,kıtalara,sanayi ve ticaret merkezlerine,komşu ülkelere vs... olan uzaklığıdır.


                                                 -P
  • PEDOLOJİ : Toprak bilimidir.
  • PENEPLEN : Akarsu aşındırma faaliyetlerinin son evresinde deniz seviyesine indirilme ile meydana gelmiş az engebeli şekillerdir.
  • PERİ BACASI : Volkan tüflerinin yaygın olduğu yerlerde akarsu aşındırması ve yağışlar ile meydana gelen kule biçimli yüzey şekli.
  • PLAJ: Denizin kumluk yerlerindeki güneşlenme yeri.
  • PLATO : Düz ve geniş düzlüklerdir.
  • PLUVİL ÇAĞ :Yağmur çağı. 
  • PODZOL TOPRAK : İğne yapraklı orman örtüsü altında meydana gelen soğuk,nemli bölge topraklarıdır.
  • POYRAZ : Türkiye'de esen rüzgar türüdür.Yazları serinletici,kışın kuru soğuk etkisi yapar.
  • PÜSKÜRÜK KAYAÇLAR : Yerin derinliklerinden püskürerek yüzeyde katılaşarak oluşan taşlardır.


                                               -R-
  • RAFİNERİ : Petrol arıtma tesislerine verilen addır.
  • RAKIM : Bir yerin deniz seviyesine göre yükseltisidir.
  • REJİM : Yağış,akarsu gibi terimlerin yıl içindeki değişimlerine göre akım düzeni.
  • RELATİF NEM : Bağıl nemdir.
  • RENKLENDİRME YÖNTEMİ : Yükselti ve derinlik gibi özellikler haritada renklerle gösterilir.Fiziki haritada yükselti özelliği genellikle yeşil,sarı ve kahverengi,derinlik özelliği ise açıktan koyuya giden mavi renk ile gösterilir.
  • RESİF : Mercan kıyıları.
  • REZERV : Maden bölgesinde çeşitli materyallerle karışık madenlerin bulunduğu kaynağa verilen ad.
  • RİALI KIYI : Vadilerin aşağı kısımlarının sular altında kalması ile oluşan kıyı tipidir.,
  • RÜZGAR AŞINDIRMASI : Rüzgarın yer şekillerini biçimlendirmesi olayıdır.


                                              -S-
  • SAĞANAK : Bolca yağan yağmura verilen ad.Diğer anlamıyla bardaktan boşanırcasına yağan yağmur.
  • SAMANYOLU : Milyarlarca yıldız ve gaz bulutlarından oluşan ışıklı kuşak.Güneş sistemininde içinde yer aldığı galaksidir.
  • SAMYELİ : Türkiye'ye güneyden esen,kurutucu etki yapan yel.
  • SARKIT : Mağaralarda tavandan aşağıya büyüyen damla taşları. (Dikit)
  • SARP : Çıkılması zor olan dik yamaçtır.
  • SAVAN : Ağaçlı bozkır.
  • SEDİR AĞACI : Akdeniz bölgesinde rastlanılan kozalaklı ağaç türü.
  • SEL : Çoğunlukla bol yağmurla oluşan ani,düzensiz su akıntılarına verilen addır.
  • SENKLİNAL :Tabakaların kıvrılma biçimine verilen addır.
  • SERA : Turfanda sebzelerin üretimine devam etmek amacıyla naylon ya da camdan yapılan oda şeklindeki kapalı yer.
  • SIRADAĞ : Uzunca bir şekilde uzanan dağlar.
  • SİRK GÖLÜ : Buzul aşındırması sonucunda çanaklarda su birikmesi ile oluşan göl.
  • SİROKO : Akdeniz ülkelerinde güneyden esen sıcak bir yeldir.
  • SIRT : İki akarsu vadisini birbirinden ayıran ,eğimli yüzeyleri birleştiren yeryüzü şekli.,
  • SİS : Yere yakın bir çeşit bulut.
  • SİSMOGRAF : Depremin şiddetini ölçen araç.
  • SİYASİ COĞRAFYA : Beşeri coğrafyanın bir koludur.
  • STEP : Bozkır.
  • STRATOSFER : Düşük nem koşullarına sahip üst atmosfer katmanı.
  • SU KÜRE: Hidrosfer.
  • SUBTROPİKAL : Tropikal ve orta kuşaklar arasındaki geçiş alanlarıdır.


                                                 Ş-
  • ŞAHİT TEPE : Akarsu aşındırmasından az çok kurtulabilmiş ve aşındırmadan önceki yüzeyin bir parçası olan tepecik.
  • ŞEHİRCİLİK : Şehirlerin bakımı,güzelleştirilmesi,ekonomik,kültürel,toplumsal kuralları ile ilgili konuları içine alan bir bilimdir.
  • ŞELALE: Akarsuların yüksek bir yerden akması.Çağlayan.
  • ŞEMOSFER : Stratosfer ile iyonosfer arasında kalan katmandır.Ultraviyole ışınlarını tutar.
  • ŞİMAL : Kuzey.
  • ŞİMŞEK : Bir bulutun içerisindeki elektrik boşalırken oluşan kırık çizgi şeklindeki geçici ışık.
  • ŞİST : Yüksek basınç ve sıcaklığın etkisi ile yapraklaşmış kil taşı.


                                              -T-
  • TABANLI VADİ : Akarsu yatak eğiminin azalması sonucunda akarsu menderesler çizerek yanal aşındırma yapar.Yanal aşındırmanın artması ile de tabanlı vadiler oluşur.
  • TAKKE BUZULU : Dağların tüm yamaçlarını kaplayan buzul türü.
  • TARAMA YÖNTEMİ : Haritalarda yer şekilleri kısa,kalın,sık çizgilerle gösterilir.Sık çizgiler eğimin arttığını,aralıklı çizgiler ise eğimin azaldığını gösterir.
  • TARIM : Toprağa ekme,biçme faaliyetleri.
  • TAŞKIN OVASI : Akarsuların taşıdığı malzemelerin birikmesi sonucunda meydana gelen ova.
  • TAYGA : İğne yapraklı ağaçlardan oluşan orman.
  • TEKTONİK : Yer kabuğunun oluşumu ve iç kuvvetler ile şekillenmesini  inceleyen bilim dalı.
  • TEKTONİK GÖL : Tektonik hareketler sonucunda oluşan çanaklardaki göllerdir.
  • TEKTONİK HAREKET : Yer hareketleri.Yükselme ve çökme olayları.
  • TERMİK SANTRAL : Isı enerjisini elektrik enerjisine çeviren tesis.
  • TERRA ROSA : Akdeniz bölgesinde görülen kırmızı topraklar.
  • TOMBOLO : Kıyı oku ile bir adanın karaya bağlanması sonucunda oluşan şekildir.
  • TOPOĞRAFYA : Yer kabuğu yüzeyi.
  • TOPOĞRAFYA HARİTALARI : Yer şekillerini gösteren haritalardır.
  • TRAVERTEN : Yer altı sularının mağara boşluklarında ya da yeryüzüne çıktıkları yerlerde içindeki kalsiyum karbonatın çökmesi sonucunda oluşan kimyasal tortul taştır.
  • TROPOSFER : Atmosferin iç katmanıdır.
  • TURUNÇGİL :Narenciye,portakal,greyfurt,limon,mandalina gibi meyvelerin genel adıdır.
  • TÜF : Volkanik faaliyetler sırasında çıkan partiküller.


                                           - U-
  • UÇ BÖLGESİ : Karadan ileriye doğru uzanarak sokulmuş yer.
  • UVALA : Genişleyip derinleşen dolinlerin birleşmesi ile oluşan dolinlerden daha büyük olan çukurluklardır


                                           -Ü-
  • ÜÇÜNCÜ ÇAĞ : 55-65 milyon yıl sürdüğü tahmin edilen bitki topluluğu ve memeli hayvanlar çağı.
  • ÜLKE : Bir devletin idaresinde olan toprakların tamamı.


                                          -V-
  • VADİ : Akarsu aşındırması sonucunda oluşan uzun çukurluk.
  • VADİ BUZULU : Vadi boyunca uzanan buzul türüdür.
  • VOLKANİZMA : Yerin derinliklerindeki kızgın magmanın püskürerek yüzeye çıkması durumudur.
  • VEJATASYON : Bir yerdeki bitki topluluğunun oluşturduğu örtü.Orman,bozkır,çayırlık gibi...
  • VERTİSOL : Killi araziler üzerinden meydana gelen killi topraklardır.
  • VOLKAN : Yanardağ.
  • VOLKAN BACASI : Magmanın yüzeye ulaşıncaya kadar geçtiği yoldur.
  • VOLKAN BOMBASI : Lav parçalarının havada soğuması ile oluşur.
  • VOLKAN KONİSİ : Volkanik maddelerin üst üste yığılması sonucu oluşan koni biçimli yükseltidir.


                                         -Y-
  • YAĞIŞ : Havadaki su buharının yoğunlaşması sonucunda yeryüzüne düşmesi olayıdır.
  • YAĞIŞ REJİMİ : Bir yere düşen yağış miktarının yıl içerisindeki dağılımıdır.
  • YAĞMUR : Bulutlardaki su damlacıklarının düşmesi olayıdır.
  • YAĞMUR ORMANI : Ekvatoral bölgede yer alan sık ve daima yeşil olan ormanlardır.
  • YALIYAR : Dalga aşındırması sonucunda meydana gelen sarp kıyılar.Falez.
  • YAMAÇ : Eğimli yüzeyler.
  • YANARDAĞ : Magmanın yeryüzüne ulaştığı yer.
  • YAPRAK : Bir tür bitki organıdır.
  • YAR : Uçurum.
  • YARIM KÜRE : Ekvatorun kuzey ve güneyinde yer alan yarım kürelerdir.
  • YARIM ADA : Üç tarafı sular ile çevrili,denize sokulmuş kara parçasıdır.
  • YAYLA :Derin akarsu vadileriyle yarılmış,yüksekte kalan düz arazi şeklidir.
  • YAYLAK : Yazın hayvanların otlatıldığı yüksek olan dağlık yerlerdir.
  • YAZ : Haziran,Temmuz,Ağustos aylarını kapsayan sıcak mevsim.
  • YER ÇEKİMİ : İki cismin birbirini aralarındaki uzaklığın karesiyle ters orantılı ve kütleler çarpımıyla da doğru orantılı olarak çekmesidir.
  • YER KABUĞU : Yer yuvarlağını kuşatan taş küre.
  • YILDIZ : Geceleri gökyüzünde görülen ışıklı cisimlerden her biridir.


                                        -Z-
  • ZAHİRE : Depolanmış tahıla verilen addır.
  • ZELZELE : Deprem.
  • ZEMHERİ : Kara kış.
  • ZİRAAT : Tarım.
  • ZOOCOĞRAFYA : Hayvan coğrafyasıdır. 
  • ZÜHRE : Çoban yıldızı.

27 Mart 2014 Perşembe

COĞRAFYA BİLGİ SİSTEMLERİ (CBS)

  Coğrafya bilgi sistemi,karmaşık sosyal,ekonomik vb. sorunları çözmede kullanıcılara yardımcı olmak amacıyla coğrafi verilerin toplanması,depolanması,sorgulanması,analizi gibi fonksiyonlarını yerine getiren coğrafi veri ve yöntemlerin toplamıdır.CBS kullanım alanları nelerdir ve Sosyal Bilgilerde nasıl kullanılabilir?
   CBS kullanım alanları çok fonksiyoneldir.Arkeoloji,kentsel planlama,kartografya,lojistik,pazarlama,haritacılık,hava,deniz,kara trafiği izleme,meteoroloji,arama kurtarma ve daha pek çok alanda CBS kullanılabilir.Peki Sosyal Bilgiler öğretiminde CBS'den nasıl yararlanılabilir.CBS kullanım alanları gibi Sosyal Bilgiler de çok fonksiyoneldir.Arkeolojiden,coğrafyaya ekonomiden,felsefeye kadar bir çok bilimi bünyesinde barındırır.Sosyal Bilgilerde Coğrafyayı ele alalım.CBS oluşan doğal afetlerde müdahaleleri kolaylaştırmak amacıyla hesaplamalar yapmaya imkan tanır.CBS, su olan arazileri bulmada ve bu alanların korunmasında kullanılabilir.Bu bakımdan CBS,Sosyal Bilgilerde Coğrafa alanında kullanılabilir.Arkeoloji alanında baktığımzda ise araştırmaların korunması arkeoloji için önemlidir ve bu araştırmalar CBS ile yapılmaktadır.Yapılacak olan bir arkeolojik kazıda CBS kullanıldığında haritalama tekniği gelişmektedir.Sosyal Bilgiler programında öğrencilerin yararlanması gereken en önemli en mühim bilgi teknolojisi CBS bilgi teknolojisidir.CBS Sosyal Bilgiler dersinde neden kullanılmalıdır?
   1.CBS bilgisayar okuryazarkığını ilerletir.
   2.Harita ve grafik okumayı geliştirir.
   3.Yer şekilleri hakkında bilgi edinmeyi sağlar.
   4.Bilgiye nasıl ulaşılabileceğini gösterir.
  Sonuç olarak Sosyal Bilgilerde CBS'yi kullanmak öğrencilerin yaratıcılıklarını geliştirecek ve çok yönlü beceri kazanmalarını sağlayacaktır...

23 Mart 2014 Pazar

COĞRAFİ GÖRSELLER

AĞIL
                                                                   
BİRİKİNTİ YELPAZESİ

KARSTİK KAYNAK

DİKİT





HORTUM



KRATER



DOLİN






BOĞAZ VADİ





ÇENTİK VADİ







MAAR






ÖRTÜ BUZULU






ÇÖLLEŞME



ŞAHİTKAYA




NEMRUT KALDERA GÖLÜ



MAKİ




FALEZ




MUSON ORMANLARI



LAV



LAGÜN


 BUZUL



BUZUL VADİ



 CENNET-CEHENNEM OBRUKLARI



 ÇİY



 ÇÖKÜNTÜ DEPREM



 ÇÖL BİTKİLERİ


DAĞ-ALPİN ÇAYIRLARI 



 DAĞINIK YERLEŞME



 DELTA



 DOLU


 EROZYON



 FİYORT


 FOSİL


 GAYZER


 GÖKKUŞAĞI



 HEYELAN



HÖRGÜÇKAYA


 IRMAK ADASI


 KALKER KUM TAŞI



 KANYON



 KANYON VADİ



 KAR



 KASIRGA



 KIRAĞI


 KIRÇ


 KIRGIBAYIR



 KRATER



 KRATER GÖLÜ



 KÜMÜLÜS



 LAPYA



 MAAR GÖLÜ



 HÖRGÜÇKAYA



 MENDERES





 OBRUK


 OVA



 PERİ BACALARI



 SARKIT



 SAVAN



 SAZLIK



 SİRK GÖLÜ



 SİS



 SÜTUN



 ŞİMŞEK



 TAYFUN



TERRAROSSA



 TOMBOLO



 TOPLU YERLEŞME


 TRAVERTEN



TROPİKAL ORMANLAR



 TUNDRA



UVALA



VOLKAN



 VOLKAN BOMBASI



VOLKAN KONİSİ



 EKVATORAL YAĞMUR ORMANLARI



 YARDANG



YAYLA